هشت سال پیش، چهار روز مانده به انتخابات دوم خرداد، همراه یکی از همکاران روزنامه همشهری و یکی از مدیران جهاد، در دفتر محسن هاشمی، رئیس دفتر وقت رئیس جمهوری(هاشمی) بودیم. بعد از سخنان هاشمی در نماز جمعه، که نخواهد گذاشت تقلبی صورت بگیرد، در ریاست جمهوری ستادی راه انداخته بودند که با کمک دانش‌آموزان و گروه‌های مختلف، صحت انتخابات را زیر نظر بگیرند. در همان یک ساعتی که با محسن هاشمی جلسه داشتیم، چند بار تلفنی به افراد مختلف که در استان‌های کشور مستقر بودند دستوراتی را با توپ و تشر داد، و به آنها هم گفت که از هیچ چیزی نترسند. بعدش هم فهمیدیم که برادرانش مهدی و یاسر هم در این ستاد هستند...

ماجرا اصلا پیچیده نیست. وقتی این شایعه مطرح شد که جماعت راستی دارند بر پایه فتوای یکی از علما طرح تقلب می‌ریزند، هاشمی که می دید راست با مدیریت ناطق کمر به حذف او بسته، هم مانع وقوع تقلب شد و هم با حرف‌هایش مردم را تشویق به شرکت در انتخابات کرد.

امروز، بعد از هشت سال، ماجرای تقلب آنچنان ساده گرفته می‌شود و مسوولیت خاتمی را چنان فراموش می کنیم که انگار آب از آب تکان نخورده است. وزیر کشور، که از صفات خروس لاری، تنها همشهری آن است، آن‌قدر بی‌خاصیت و ماست است که امکان هر گونه سو استفاده را ناخودآگاه فراهم می‌کند. وقتی می شنوی در حوزه‌های مختلف جماعت هیات نظارت هر کاری دلشان خواسته کرده اند، و جیک وزارت کشور هم در نیامده، چرا که در صورت تعطیلی موقت حوزه‌ها شورای نگهبان تهدیدشان کرده، آنها هم خفه‌ شده‌اند و حرفی نزده‌اند.

الآن که ماجرا را می بینم، به این می اندیشم که چه شد دولت اصلاحات از موقعیت درخشان بعد از مبارزه با سرطان درونی(قتل‌های زنجیره‌ای) به روزگار فعلی رسیده است؟ مگر همین دولت قدرتمند نبود که می خواست از حقوق شهروندی ما دفاع کند؟ چه شد؟ دولت خاتم بو اسحاقی خوش درخشید، ولی درخشش آن زیادی مستعجل بود.

به نظر من، شکست خاتمی در روزهای بعد ۱۸ تیر ۱۳۷۸ رقم خورد. روزهایی که می توانست هدایت‌گر منطقی مطالبات باشد، ولی در عوض چنان به بخش تندروی حکومت امتیاز داد که روز ۲۳ تیر می شد فضای شبه کودتایی را لمس کرد. نامه فرماندهان ارشد سپاه در چه شرایطی نوشته شد؟ چه بر سر جنبش دانشجویی آمد، و هزار و یک حدیث مفصل دیگر...

بعد از آن تاریخ، آرام آرام می شد قدرت یافتن 'راست' را دید. دستگیری‌های پشت سر هم، احضارها، ترور حجاریان، ماجرای کنفرانس برلین، تعطیلی فله‌ای روزنامه‌ها، عدم تایید سریع انتخابات تهران و حذف تنها منتخب ملی‌مذهبی‌ها، ماجرای حکم حکومتی ، و...همه به دنبال همان گاف تاریخی خاتمی رخ داد. خاتمی تنها گناه‌کار ماجرا نیست. مشاورین بی خاصیت او هم مسوول هستند. منتقدین خاموش که فقط حواسشان به جناح مقابل بود و نقایص خاتمی را فراموش کرده بودند هم مقصرند...

شاید بزرگ‌ترین خطای استراتژیک خاتمی بعد از آن زمان، آمدن دوباره اش به میدان بود. فضای آن زمان به نفع اصلاح‌طلبان بود و اگر هر کسی از میان وزرایش که قدرت مدیریت سیاسی داشت، جایش می آمد، و از حمایت او هم برخوردار می شد، شاید جایگاه ویژه تاریخی خاتمی مثل امروز لکه دار نمی‌بود. خاتمی می‌توانست کار حزبی کند، رهبر اصلاحات باشد، و در فضای پشت صحنه با چانه زنی، نهال در حال موت اصلاحات را نجات دهد. ولی در عوض منافع مشارکتی‌ها مانع می‌شد. با فشار اینان، او دوباره بازگشت، و اشکی ریخت که امروز ما داریم می‌ریزیم.

خاتمی و کل ساختار دولت اصلاحات در دور دوم از قبل مقابل راست قافیه را باخته بود، انگار فرقی هم نمی‌کرد که انتخابات را ببرد یا ببازد. بازنده اصلی مردم بودند.

می گویند عباس عبدی به خاتمی گفته بود که دور دوم نیاید. بعد از آمدنش هم طرح"خروج از حاکمیت" را مطرح کرد. باید حاکمیت را وادار به التماس می کردند. باید قدرت خود را به حاکمیت نشان می دادند، در عوض چه شد؟ پشت عباس عبدی را خالی کردند، و وقتی سر ماجرای نظرسنجی دستگیر شد، با اندک فشاری زیر بار اتهام رفت، اتهامی که اصلا ثابت نشد.

خاتمی و گروه مشاورانش( که به نظر من مشابه گاو نر سابق - که از روی سیم خاردار عبور کرده بود و مردانگی‌اش بر باد رفت-لطیفه مشاور هستند)، اصلاحات را برباد دادند. به همین سادگی. می گویند باد آورده را باد می‌برد، امروز به خوبی می‌شود رفتنش را دید!